عید میثاق

غــدیـر و وحـدت

امروز که امت اسلام، مفاسد تفرّق و تشتّت و آثار شوم و نتایج مهلک پراکندگی را نیک دانسته، امید است به دستور صریح قرآن با استناد به آیات قرآن و احادیث صحیح و معتبر نبوی رفع اختلاف کنند.

اگر در چیزی اختلاف کردید آن را به خدا و پیغمبر ارجاع کنید. _{(سوره نساء آیۀ59 )}

و چنانکه مولی در نهج‌البلاغه می‌فرماید: ردّ به خدا رجوع به قرآن و ردّ به رسول مراجعه به سنت نبوی است و بطوریکه حضرت صادق (ع) می‌فرماید «مجادله بالتی هی احسن» که خداوند به آن فرمان داده این است که اثبات باطلی و اسقاط حقی به منظور پیروزی برطرف نکنند. همگی بدون تعصب بیجا و با سعۀ صدر و نظر، برادرانه در مسائل و مذاهب به تحقیق پردازند و یکدیگر را تکفیر نکنند. مگر ما پیرو قرآن نیستیم که به صراحت می‌گوید:

به کسی که به سلام اسلام بر شما سلام می‌کند یا اظهار اطاعت از دین شما می‌کند و شهادتین می‌گوید نگوئید که تو مؤمن نیستی. _{(سوره نساء آیه 94)}

مفسران در شأن نزول این آیه گفته‌اند پیغمبر، جوخه‌ای به فرماندهی «غالب لیثی» برای جنگ با طایفه‌ای از یهود بنام «بنی مرة بن عوف» فرستاد. اینان با شنیدن خبر، همگی فرار کردند فقط یک تن از آنها بنام «مرداس بن نهیک» که اسلام آورده بود برجای ماند، سربازان اسلام که رسیدند او گوسفندانش را به کنار کوهی زد و خود که بالای کوه بود، فرود آمد و بر آنها سلام کرد «یا شهادتین» گفت. اسامة بن زید به خیال اینکه او برای حفظ جان و مالش به دروغ اظهار مسلمانی می‌کند، او را کشت و گوسفندها را تصرف کرد. پیغمبر فوق العاده ازاین خبر ناراحت شد و دیۀ او را با گوسفندانش به کسانش داد و تا مدتها هر چه اسامه التماس می‌کرد، پیغمبر حاضر نمی‌شد برایش طلب آمرزش کند.

این است تربیت اسلام و آسان گیری وسعۀ صدر پیغمبر اسلام که یک یهودی یهودی‌زاده را به محض اینکه به سلام اسلام، بر مسلمانها سلام می‌کند سزاوار نمی‌داند مسلمانش نشمارند.

و این است وضع و حال ما که به اندک سوء‌ظنی هر مسلمان و مسلمان‌زادۀ پاک اعتقادی را به سهولت تکفیر می‌کنیم.

به تصدیق همۀ دانشمندان محقق و منصف جهان، اسلام از همۀ ادیان جهان به آسانگیری و به اصطلاح، تساهل مذهبی ممتاز است.

دینی که کتاب آسمانیش می‌گوید:

بگو ای اهل کتاب! بیائید بسوی سخنی که بین ما و شما یکسان است که جز خدا را نپرستیم و چیزی را شریک او نگردانیم. _{(سوره آل‌عمران آیۀ 64)}

و پیغمبرش برای امثال هرقل و مقوقس و خلاصه برای اهل کتاب نامه می‌نویسد و همین آیه را در نامه‌های خود می‌آورد و به این صورت از آنها دعوت می‌کند تا در آنچه به حکم کتب آسمانی همۀ پیروان آنها اشتراک دارند، اتحاد داشته باشند،و نیز دینی که نسبت به کفار، دستور نیکی و دادگری به مسلمانها می‌دهد فقط به شرط اینکه در امر دین با مسلمانها نجنگند و آنان را از خانه‌هایشان بیرون نکنند.

آیا پیروان چنین دینی نباید نسبت به خودشان محبت و با هم اتحاد داشته باشند؟ دانشمندان همۀ کشورهای متمدن، محبت مسلمانها و مساعدت و ملاطفت آنها را نسبت به مخالفان و بیگانگان و دشمنانشان ستوده‌اند، به حدی که «گوستاو لوبون» در تاریخ تمدنش می‌گوید تاریخ بشر فاتحانی مهربانتر از مسلمانها نسبت به اقوام مغلوب سراغ ندارد.

و « جان دیون پورت » انگلیسی در کتاب « عذر تقصیر به پیشگاه محمّد و قرآن » و بانو « هونکه» آلمانی در کتاب « تأثیر تمدن اسلام در تمدن اروپا» و ... از گذشت و ارفاق و جوانمردی و بزرگواری و رفتار محبت‌آمیز مسلمانها در اوج قدرتشان نسبت به همۀ اقوام و ملل مغلوب از هر دین و مذهب ستایش بسیار کرده و امت اسلامی را از این حیث بر همۀ امم و ملل برتری داده و در تساهل مذهبی بی مانند دانسته‌اند.

و ما برای نمونه فقط عبارت کوتاهی را از « گوستاو لوبون » نقل می‌کنیم. مشارالیه بعد از تعریف و تمجید بسیاری که از تساهل مذهبی مسلمین کرده و آن آسان‌گیری و دوستی و همراهی نسبت به عموم فرق و ملل را اثر تعلیم و تربیت قرآن می‌داند که همواره رعایت انصاف و عدالت و همدردی را دربارۀ خصم توصیه می‌فرماید.

آیا با چنین سوابق درخشانی که مسلمانها در خصوص رفتار با دیگران حتی کفار دارند، شایسته بلکه لازم و بایسته نیست که چنانکه گفتیم فرق اسلامی با خودشان رفتار بهتر و محبت‌آمیزتری داشته باشند؟ البته من نمی‌خواهم بگویم همه بیایند به خاطر اتحاد، مذهب تشیع را بپذیرند و مذاهب خود را ترک کنند. بلکه می‌گویم ما مشترکاتی داریم، بیائیم در آن مشترکات دست اتحاد و برادری به یکدیگر بدهیم و در موارد اختلاف، هر کس بدون اینکه تهمتی به  طرف مقابل بزند یا برای پیشبرد مقاصد خود به احادیث مجعول و فضائل ساختگی استناد کند یا آنچه را به سود دیگری است با تأویل و توجیه تکلف‌آمیز رد نماید، بلکه خدا را شاهد و ناظر و عالم نهان و آشکار همه کس بداند و در چنین حالی به تحقیق و استدلال بپردازد و رعایت ادب و انسانیت را لازم شمارد و ادلۀ طرف مقابل را فقط به منظور رد کردن، استماع نکند بلکه منصفانه در آنها بیندیشد.

شیعه به خصوص بیش از همۀ فرقه‌ها باید در حفظ وحدت مسلمین بکوشد و عملا ثابت کند که پیرو علی و تربیت شدۀ مکتب جعفربن محمّد است که فرمود:

چنان رفتار کنید که هر کس ببیند بگوید « خدا رحمت کند جعفر بن محمّد را که چه خوب یارانش را تربیت کرده‌است و شما شیعیان موجب آبرومندی ما باشید نه آبروریزی ما.

شیعه باید به پیشوای بزرگوارش اقتدا کند که احدی مانند علی برای حفظ اسلام و وحدت اسلامی فداکاری و جانبازی و گذشت نکرد.